مولودها سروده‌های ادبی ویژه‌ای هستند که خط اصلی موضوعی آن‌ها وقایع زندگی آخرین پیامبر خدا، حضرت محمد (ص) را در بر می‌گیرد. این سروده‌ها آهنگین‌اند و برای اجرای آوازی سروده شده‌اند، اما نه با ساز. اجرای آوازی مولود همواره با نظام مقامی موسیقی سنتی شرق اسلامی هماهنگ می‌شود و همین به قاریان امکان بداهه‌پردازی و تطبیق معنای متن با دستگاه‌های موسیقایی را می‌دهد. هرچند گزارش‌هایی وجود دارد که برخی تابعین در ستایش پیامبر (ص) شعر می‌خواندند، اما مولود تنها در دوره خلافت فاطمیان در مصر به شکل نهادی برای بزرگداشت میلاد پیامبر شکل گرفت.

مولودها در دوره امپراتوری عثمانی رونق گرفتند، چنان‌که در سال ۱۵۸۸ میلادی، مولود به عنوان عید رسمی اعلام شد. با عثمانی‌ها، این سنت به بوسنی و هرزگوین کنونی رسید و از آن زمان تاکنون بوسنیایی‌ها آن را گرامی داشته‌اند. امروز نیز مولود سلیمان چلبی که به زبان ترکی عثمانی نوشته شده، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ بوسنی دارد و در برخی مناطق سنت خواندن این مولود به زبان اصلی باقی مانده است. برخی بوسنیایی‌ها در طول قرون خود مولودهایی سروده‌اند و برخی همچنان این کار را انجام می‌دهند.

نخستین نویسنده بوسنیایی مولود، علی‌دده بوسنیاک بود. اما اوج این سنت در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم رقم خورد، هنگامی که مولودهایی نوشته شدند که هنوز هم در مساجد و تکیه‌ها خوانده می‌شوند. مولود موسی کاظم چاتیچ با نام «لیله‌المولود» از زیباترین آثار ادبیات بوسنیایی در آغاز قرن بیستم به شمار می‌رود. ویژگی خاص آن نیز این است که در قالب شانزده هجایی سروده شده، نه یازده هجایی همچون بیشتر مولودها.

برای گرامیداشت روزهای مولود پیامبر اسلام (ص)، در سازماندهی «مجلس جماعت اسلامی سارایوو» از ۲۵ آگوست تا ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵، بیستمین و یکمین دوره سنتی برنامه «ایام پیامبر خدا – سلام یا رسول‌الله» برگزار خواهد شد.

همچنین، طبق سنت چند سال اخیر، فعالان شبکه جوانان در بازار قدیمی سارایوو (باش‌چارشیا) ۵۷۱ شاخه گل رز تزئینی به نشانه سال تولد پیامبر (ص) میان مردم توزیع می کنند.

در شب میلاد، پس از نماز مغرب، مراسم مرکزی مولود برپا می‌شود. مراسم مولود در بسیاری دیگر از جماعت‌های سارایوو نیز برگزار خواهد شد.

به این ترتیب سنت خواندن مولود کهن در سرزمین بوسنی ادامه می‌یابد. این سنت همچنان زنده است و بوسنیایی‌ها مولود را نه تنها در ایام میلاد پیامبر (ص)، بلکه در دیگر مناسبت‌های جشن مانند تولد، اسباب‌کشی و… می‌خوانند. همه این مناسبت‌ها برای بوسنیایی‌ها فرصتی بوده تا بار دیگر عشق خود را به پیامبر (ص) ابراز کنند.

امروز، همین که واژه «مولود» در بوسنی بر زبان می‌آید، گرچه واژه‌ای بیگانه و عربی است، ما بی‌درنگ می‌دانیم که سخن از گردهمایی کسانی است که به سجده می‌افتند و بر پیامبر (ص) درود می‌فرستند. می‌دانیم که آنجا سخن از حضرت محمد (ص) خواهد بود، آخرین پیامبر خدا که آخرین وحی را آورد و آن را تا امروز به همه ملت‌ها رسانده است؛ شخصیتی که چنان محبوب مسلمانان بوسنی و هرزگوین است که ما این‌همه سروده و روایت در قالب نثر و شعر درباره‌اش داریم.

منبع: https://stav.ba/vijest/tradicija-duga-۴۰۰-godina-mevlud-u-bosnjackoj-tradiciji-znaci-ljubav/۲۸۴۷۳

۱۵/۶/۱۴۰۴